Het collectief van landbouwpartijen heeft woensdagmiddag in Den Haag zelf een pakket met maatregelen aan landbouwminister Carola Schouten overhandigd om de stikstofimpasse te doorbreken. Voor de melkveehouderij stellen de partijen voor meer koeien te beweiden, het eiwit in het rantsoen te verlagen en water aan mest toe te voegen bij het uitrijden.
Voorzitter Aalt Dijkhuizen presenteerde het rapport ‘Uit de gecreëerde stikstofimpasse’. De landbouwpartijen stellen daarin verschillende maatregelen voor om de stikstofdepositie te verlagen. Vanuit de overheid wordt verwacht dat er boter bij de vis gedaan wordt. “Met een ontwikkelings- en investeringsfond met middelen buiten de LNV-budgeten om”, stelt hij voor. “De primaire sector wil een doorslaggevende rol spelen. Van belang is wel dat dossiers worden gebundeld. De sector wil voor langere periode af zijn van steeds weer nieuwe regels en wil opnieuw toekomstperspectief hebben.”
Dertien maatregelen voor de melkveehouderij
Voor de melkveehouderij worden er dertien maatregelen voorgesteld, zodat de ondernemers zelf kan zien welke het beste bij zijn of haar bedrijf past. Allereerst gaat het om het verlagen van het gemiddelde eiwitgehalte van het rantsoen. Dat lag in 2018 op 167 gram RE per killogram drogestof. Dat is relatief hoog vergeleken met andere jaren. De collectieven denken dat met meer maatwerk 150 gram RE per kilogram drogestof mogelijk is.
Voor klassieke ligboxenstallen is ook winst te halen met mestschuiven. Met nieuwe uitvoeringen wordt urine en mest sneller verwijderd van de stalvloer. Ook door mest te schuiven en te spoelen met water wordt urine verdund en samen met de mest sneller verwijderd. Om te voorkomen dat unine op de roosters blijft staan, wordt gedacht om bestaande roostervloeren te voorzien van een rubberen toplaag met een bolle vorm. Het verlagen van emissies kan ook door in de mestopslag te luchtmixen.
Een relatief simpele oplossing is bij het uitrijden om mest met water te verdunnen. Dezelfde maatregel kan ook met zodenbemesting uitkomst bieden. Met een diepe injectie voor de eerste snede kan bovendien zorgen voor een flinke daling van de emissie. Dat geldt ook voor het dichtdrukken van de sleuf met zode-injectie. Daarnaast wordt gedacht aan het sproeien van een vloeistof (water met bijvoorbeeld een coating van zetmeel, zuur of een kalksuspensie) over de meststrookjes. Ook moet de boer beter inspelen op weersomstandigheden, omdat temperatuur en windsnelheid van grote invloed zijn op de uitstoot.
Meer beweiden zorgt ook voor afname van stikstofuitstoot. Bij beweiding infiltreert urine namelijk in de bodem en komt de omzetting van ureum naar ammoniak langzamer op gang dan op een stalvloer doordat er minder urease aanwezig is. De laatste maatregel die wordt aangedragen is een daling van de veestapel. De landbouwpartijen hebben echter de verwachting uitgesproken dat de melkveestapel vanaf 2020 niet veel zal wijzigen.
Meer onderzoek nodig
De landbouwpartijen stellen voor om ook een aantal zaken verder te onderzoeken. Dan gaat het om toevoegingsmiddelen voor voeding waarmee stikstofbenutting bij dieren verbetert, het aanzuren in de stal met zwavelzuur, het effect van ureaseremmers, nieuwe stalsystemen, aanzuren met zwavelzuur bij uitrijden van mest, toevoegingsmiddelen voor in de mestput, verruiming van de mestnormen en of extensievere bedrijfsvormen voordelen biedt.
Tiental voorwaarden
Tegenover het maatregelenpakket stelt de landbouw wel een tiental voorwaarden. “Geen generieke krimp. Geen inname van vergunde rechten. Geen gratis afroming van ammoniakrechten. Geen koppeling van ammoniak aan fosfaat- en dierrechten. Een ‘schot’ tussen de landbouw en andere sectoren om te voorkomen dat vanwege de stikstofproblematiek productiecapaciteit wegvloeit. Geen verschil in stikstofregels tussen Rijk en Provincies of tussen provincies onderling. Uitbreiding van het stikstof meet- en –monitoringsnetwerk. Invoering van een drempelwaarde voor stikstofdepositie van tenminste 1 mol per hectare. Herijking Natura2000 en geen opwaardering van habitat-types. Tot slot moet het ctgb-advies voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen bindend zijn en niet politiek onderhandelbaar.”
"Onder voorwaarden en met boerenverstand gaan we het papieren probleem van stikstof tackelen."
Melkveehouder Jeroen van Maanen uit Zeewolde, woordvoerder van Farmers Defence Force, zette het rapport kracht bij. “Zelden is de landbouw een deel van de oplossing. Met 1 en 16 oktober hebben we een duidelijk signaal gegeven: Tot hier en niet verder. De landbouw is de eerste en enige partij die zelf met een oplossing komt. Onder voorwaarden en met boerenverstand gaan we het papieren probleem van stikstof tackelen.”
"Landbouw steekt haar nek uit om dit samen te doen, om samen tot een snel toepasbare en gedragen oplossing te komen."
Voorzitter Trienke Elshof van LTO Noord sloot zich bij de woorden aan en sprak over een ‘uniek en historisch moment’. “Sinds 29 mei lijkt het alsof het stikstofprobleem steeds ingewikkelder wordt. Wij nemen onze verantwoordelijkheid. We hebben onze nek uitgestoken om dit samen te doen, om samen tot een snel toepasbare en gedragen oplossing te komen. Biedt ons nu de ruimte. We verwachten dat de overheid zeer snel met stappen komt.”
"De bal ligt nu bij mij, maar dit is een mooi begin van het vervolg."
Landbouwminister Carola Schouten nam het rapport in ontvangst. “Eerder had ik al aangegeven alle denkkracht nodig te hebben om tot een oplossing te komen voor het stikstofprobleem, maar ook om tegelijk toekomst te geven aan de sector. Het is het collectief binnen de landbouw ongelooflijk snel gelukt. De bal ligt nu bij mij, maar dit is een mooi begin van het vervolg.” Voorzitter Peter Drenth van het Inter Provinciaal Overleg (IPO) was de tweede vertegenwoordiger aan wie het rapport is overhandigd. “Het is knap dat zo snel een voorzet en voorstel wordt aangedragen. Dit is een uitgestoken hand die wij als provincies moeten aangrijpen. De trekker is immers niet bedoeld om te protesteren, maar om producten te leveren.”
Tekst en foto: Martin de Vries
