Koeien en Kansen deelnemer Johan Dekker teelt op zijn melkveebedrijf in Zeewolde vooral grasland in rotatie met tulpen. Hierdoor kan hij regelmatig zijn grasland vernieuwen en heeft hij ruimte om te experimenteren. Dekker wilde graag wat ervaring opdoen met het voederkruid smalle weegbree en heeft daarom een strook met gras-klaver en smalle weegbree in gezaaid. Zijn eerste ervaringen met dit gewas zijn wisselend.
Weegbree komt goed uit de startblokken
Het perceel is half augustus ingezaaid met 40 kg graszaad, 3 kg klaver per ha. In een strook halverwege het perceel van twee werkbreedtes (totaal 6 meter) is 3 kg weegbree zaad per ha ingezaaid. De augustusmaand van 2021 was zeer groeizaam dus na een week stonden gras, klaver en weegbree al boven, zoals te zien is op de foto’s. Ook na de oogst van een snede gras op 8 oktober kon weegbree goed meekomen in het gras/klaver mengsel.
In het daaropvolgende voorjaar groeide de weegbree goed, ondanks de schade die aan het blad optreedde bij bemesting met drijfmest. Bij de oogst van de eerst snede op 28 april was de verhouding gras-weegbree-klaver ongeveer 50:40:10. In de rest van het perceel, zonder weegbree, was de verhouding tussen gras en klaver ongeveer 90:10. Het aandeel weegbree is hoger dan gewenst. Dit komt mogelijk omdat te veel zaad is gebruikt. De bezetting van klaver was daarentegen wat aan de lage kant, omdat dit gewas op de koude kleigrond wat laat op gang komt.
Veel mineralen
Op 28 april zijn grasmonsters geknipt en gewogen. De gewasopbrengst met weegbree was op dat moment iets lager (4050 kg droge stof/ ha) dan zonder weegbree (4300 kg droge stof/ ha). Vervolgens is het versgras ook geanalyseerd op voederwaarde. Het mengsel met weegbree bevatte minder VEM en iets meer ruw eiwit maar minder DVE (tabel 1).
De lignine fractie (ADL) van het GWK mengsel was ook een stuk hoger dan in de Gras-Klaver. Op papier lijkt het GWK mengsel slechter verteerbaar dan het GK mengsel. Tot slot was het ruw as gehalte van het GWK mengsel eveneens hoger. Het GWK mengsel bevatte meer mineralen. Het natrium- en calciumgehalte was bijna drie keer zo hoog in GWK mengsel en het zink- en kopergehalte was bijna 2 keer zo hoog. Dit is in lijn met eerder onderzoek van het Louis Bolk Instituut. Ook daar was het mineralengehalte van weegbree hoger, met name ook op de genoemde 4 mineralen.
Opname valt tegen
Na de eerste snede zijn de koeien geweid in het perceel in juni. Opvallend was dat de grasopname in de GWK strook lager leek dan in de rest van het perceel (figuur 2, Weiden Koeien). Er leek meer vertrapping en versmering van het gewas te zijn (figuur 3. Na Weiden Koeien). Dit was de ervaring van Dekker over het gehele beweidingsseizoen.
Kleine verschillen in bodemstructuur
In oktober 2020 is op twee plaatsen de bodemstructuur onder de gras-weegbree-klaver en de gras-klaver met elkaar vergeleken. De verschillen waren heel klein, maar het leek of de bodem in de gras-weegbree-klaver fijner van structuur was en beter verkruimelbaar. De bodem in de gras-klaver strook daarentegen leek iets scherpblokkiger.
Wat zegt de literatuur
De WUR en het Louis Bolk Instituut hebben eerder samen onderzoek gedaan naar de vervoedering van een gras-weegbree mengsel op proefboerderij Zegveld. De voederwaarde van de proef was vergelijkbaar met de voederwaarden gevonden bij Dekker, bij weegbree was de VEM lager, het RAS hoger, het NDF en ADF lager en het ADL hoger. Uit de proef op Zegveld bleek toen dat koeien niet efficiënter omgaan met stikstof, misschien juist wel minder efficiënt. De methaan emissie per koe per dag daalde iets bij het voeren van gras-weegbree, maar omdat de voeropname en de melkproductie ook daalden was er nauwelijks winst in de methaan-emissie per kg melk.
Leerpunten en ervaringen
Koeien waren minder gek op de weegbree dan van tevoren verwacht. Het leek meer op ”peuzelen” dan actief grazen. Dit zorgde voor meer versmering en meer gewasresten in de strook met weegbree. In de strook met weegbree was het aandeel met 40% aan de hoge kant. Mogelijk is er toch te veel zaad gebruik bij het inzaaien. In een kruidenrijk grasmengsel met meerdere soorten klavers, cichorei en karwij zou dit aandeel lager zijn.
Het gewas in de weegbree strook bevatte aanzienlijk meer mineralen, met name het calcium gehalte was veel hoger.
Bij het bekijken van de bodemgesteldheid leek de bodem na 1 jaar onder de weegbree fijner van structuur en minder scherpblokkig, zoals in figuur 1 hieronder is weergeven. Echter waren de verschillen met de strook zonder heel klein.
Bij de analyse van Eurofins is alles geanalyseerd met de NIRS techniek. Deze techniek gebruikt een ijklijn die gebaseerd is op chemische analyses met gras en ondertussen ook kruidenrijk gras. De ijklijnen zijn al goed, en worden steeds beter. Omdat het VEM-kengetal een berekening is en geen meting, kan deze nog wel gecorrigeerd worden, hoe je dat doet staat lees je hier. In dit geval zou de VEM waarde van het GWK mengsel met 156 verhoogd moeten worden.
