Op het veenweidelandschap nabij Kamerik in Utrecht ligt de biologische melkveehouderij De Beekhoeve van familie Van der Laan. Op de Beekhoeve is de bodem sturend: “Bodembeheer brengt alles samen”, vertelt Monique van der Laan.
Extensieve bedrijfsvoering van de Beekhoeve
“Op de Beekhoeve hebben we een hele extensieve bedrijfsvoering”, vertelt Van der Laan. Op zestig hectare grasland en twee hectare natuurland worden tachtig koeien gemolken. Er zijn koeien gekozen die passen bij het landschap. Dit zijn dubbeldoelkoeien van een mix van MRIJ, Blaarkop en Fleckvieh. De meeste stierkalfjes gaan het bedrijf af, maar een aantal blijven.
Een deel van het vlees wordt aan huis verkocht in een winkeltje waar ook rauwe melk, yoghurt, kefir en boter van eigen melk wordt verkocht. “De rest verkopen we via zo goed mogelijke kanalen”, vertelt Van der Laan. En de koeien die niet meer geschikt zijn om te melken? “Het ideaalplaatje is dat we ze extensief in een natuurgebied afmesten.”
De Beekhoeve: een echt familiebedrijf
De Beekhoeve is al ruim honderd jaar in bezit van de familie Van der Laan. Het is een echt familiebedrijf. De oudste dochters (19 en 20) zijn al als volgende generatie betrokken bij het bedrijf. Hoewel de ene bezig is met vee, heeft de andere meer interesse in eventmanagement. Zo is er op het bedrijf een ontvangstruimte en worden er vergaderingen, familiefeesten en zelfs bruiloften gehouden. “Het motto van de Beekhoeve is samenwerken met de natuur en betekenisvol voor de mensen zijn. Het samenwerkingsverband met de familie past in deze visie”, vertelt Van der Laan.
“Batterij van de bodem vullen”
Het samenwerken met de natuur uit zich op de Beekhoeve sterk in het bodembeheer. Op De Beekhoeve zien ze een direct verband tussen de bodem, voeding en gezondheid. “Op school hebben wij geleerd om de plant te voeden. Maar op een goed regeneratief bedrijf is de bodem de basis. Je voedt de bodem en de bodem voedt de planten”, legt Van der Laan uit. “De energie van de zon wordt in de bodem opgeslagen. Onze visie is dat we de batterij van de bodem vullen. Dit wordt gedaan door bijvoorbeeld het toevoegen van vaste mest, groenbemesting en het bedekt houden van de bodem.”
“Een goede bodem zorgt voor vitale mensen”
“We zouden meer gebruik moeten maken van de energie van de zon, gebruik van gezonde mest en bodemgericht beheer. Dan zijn we minder afhankelijk van andere input zoals kunstmest, krachtvoer en machines”, vertelt Van der Laan. “Hierdoor krijg je ook meer biodiversiteit.” Verschillende kruiden wortelen zich op verschillende dieptes en bevatten verschillende mineralen. De mineralen in de grond zijn ook goed voor de koe, vertelt de veehoudster, “een gezonde koe geeft gezond melk en vlees, wat goed is voor de mens.”
Voor een goed bodemleven is het belangrijk om de grond niet te bewerken. Hoewel dit geldt voor elke grondsoort, is het extra relevant op veengrond. “In veengrond zitten veel organische stoffen. Als we veengrond bewerken door bijvoorbeeld te ploegen wordt er te veel zuurstof toegevoegd. Hierdoor breekt de grond af en krijg je bodemdaling”, legt Van der Laan uit.
Veengrond is ook moeilijker te bewerken. “We willen nog meer kruiden op ons land, maar inzaaien lukt niet. Daarom proberen we het op een natuurlijke manier. Dat is nog een ontwikkelingsrichting.”
Toekomstbestendig boeren per bedrijf verschillend
Het bewerken van de grond tot een minimum houden heeft duidelijk een effect op het bodemleven, geeft Van der Laan aan. Ze geeft ook de tips om de grond niet te laten verschralen en geen gewasbescherming of kunstmest te gebruiken. Maar buiten goed bodembeheer zijn er natuurlijk meer manieren om toekomstbestendig te boeren.
Zo wordt er op de Beekhoeve veel aandacht besteed aan weidevogel- en slootkantenbeheer met veel kruiden in de slootkanten en graslanden. Een goede manier om bezig te gaan met biodiversiteit. Subsidies vanuit RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) en bijvoorbeeld het GLB (Gemeenschappelijk landbouwbeleid) kunnen hierbij helpen.
“Kijk naar wat bij je past”
Vooral moet er gekeken worden naar wat past bij de boer, vindt Van der Laan. “Hoewel een gezonde bodem de basis is, moet er per boer, familie, bedrijf en ligging gekeken worden naar welke manier van toekomstbestendig boeren geschikt is. Hoe dat te werk gaat verschilt per boerenbedrijf.”
Voor sommige bedrijven is dat duurzaam en efficiënt melk produceren om goedkope producten op de markt te brengen. Voor andere bedrijven zal dit heel extensief, natuurinclusief zijn met andere waarden zoals recreatie of educatie. Hierdoor krijg je een grotere diversiteit aan boeren die verschillende rollen kunnen vervullen, inclusief natuurbeheer.
“In dit proces wordt de boer beheerder van de grond. Boeren kunnen goed meehelpen aan oplossingen voor biodiversiteitsvermindering en klimaatverandering”, vertelt Van der Laan. Maar dit vraagt wel meer van de boer. “Daarom moeten er meer in plaats van minder boeren komen, met een grotere variatie aan bedrijfsvoering en doelen. Dit vergt een procesverandering.”
“Laten we als boeren leren van elkaar”
Om sterke, onafhankelijke boerenbedrijven met een duurzaam toekomstperspectief te creëren hebben we variatie nodig en leren we van elkaar, vindt Van der Laan. “De laatste zestig jaar draait de landbouw vooral om geld en nu staan natuur en landbouw tegenover elkaar. We moeten terug naar een wereld waar landbouw en natuur elkaar versterken”, vertelt Van der Laan.
Om het goede voorbeeld te geven is De Beekhoeve één van de drie demonstratiebedrijven van ‘De Veenbeweiders’, met als doel kennisuitwisseling tussen agrariërs. Gefinancierd door de Subsidiemodule Agrarische Bedrijfsadvisering en Educatie (SABE) van RVO organiseren ze onder andere lezingen, boerencafés en workshops.
RUIMTE VOOR VERDUURZAMING
RVO helpt bij de verduurzaming van de veehouderij. Met de invoering van nieuw GLB is er meer ruimte voor verduurzaming. De melkveehouder kan zich in de Gecombineerde Opgave aanmelden voor de basispremie, de eco-regeling, de extra betaling jonge landbouwers, en de subsidie behoud zeldzame landbouwhuisdierrassen. De subsidie brede weersverzekering kan ook aangevraagd worden in de opgave. Het aanmelden of aanvragen kan van 1 maart tot en met 15 mei 2023.
Een overzicht van alle subsidies en voorwaarden is te zien op: rvo.nl/glb-2023
Van der Laan nodigt andere boeren van harte uit om mee te doen met de activiteiten van De Veenbeweiders. Hoewel de demonstratiebedrijven zich in veengebieden bevinden, zijn de activiteiten toepasselijk voor elke boer met een interesse in verduurzaming en natuurinclusief boeren.
“We moeten met z’n allen als doel hebben om boer en natuur beter op elkaar aan te sluiten”, vindt Van der Laan. “Hiervoor is behoefte aan boeren als grondbeheerders met hoog kwalitatief voedsel als output. Om dit te bereiken hebben we meer in plaats van minder boeren nodig, met een bedrijfsvoering gestuurd door hun interesses en omgeving”, sluit Van der Laan af.
Tekst: Hannah Janssen
Beeld: RVO
HET HELE ARTIKEL LEZEN?
Je hebt zojuist een deel van een artikel uit het vakblad Melkveebedrijf gelezen. Meer van dit, thuis op de mat?
