Op uitnodiging van BIJ12 (faunafonds) zijn op woensdag 17 oktober zo’n zestig schapenhouders op excursie geweest naar het Duitse Dörwerden, waar een wolvenexpertise centrum is gevestigd.
Doel van de reis was schapenhouders te informeren over de realiteit van schapenhouden in een gebied met wolven. In de deelstaat Nedersaksen worden rond de 200.000 schapen gehouden.
Inmiddels leven er naar schatting tachtig wolven in deze deelstaat. Tussen 2008 en 2016 zijn 417 schapen, 22 runderen en 93 stuks bedrijfsmatig gehouden wild het slachtoffer geworden van de wolf. Nedersaksen kent een regeling voor vergoeding van preventieve maatregelen voor alleen professionele schapenhouders. De kosten hiervan bedragen tot op heden meer dan €7 miljoen. De kosten voor vergoeding van schade zijn tot op heden enkele tonnen. Andere Duitse lidstaten hebben afwijkende regelingen.
Excursie
Tijdens de excursie is ook gekeken naar de mogelijkheden voor preventieve maatregelen. Advies is mechanische of elektrische hekken. Bij Mechanische hekken het hek minimaal 120 centimeter hoog en 30 centimeter ingraven, of 50 cm betongaas horizontaal voor het hek leggen en vastmaken aan het gaas. Bij elektrische hekken ook het liefst 120 centimeter hoogte aanhouden en flink stroom op de draad. De afstand tussen draden minimaal 20 centimeter zodat de wolf er niet tussendoor kan. Bij elektrische hekken de onderste draad vrijhouden van begroeiing. Het advies uit Duitsland is zorg voor degelijk materiaal en onderhoud dit goed. Perfecte preventie bestaat niet, goede preventie wel.
De Duitse schapenboer die wij op de terugweg hebben bezocht en gesproken, werkte met elektrische netten van 90 centimeter hoog en kudde bewakingshonden. Hij gaf aan dat een wolf met gemak over zijn netten kan springen, maar dat de honden succesvol de wolf beletten zijn schapen te pakken. Zijn kudde van ruim 300 schapen wordt 24/7 door drie honden bewaakt. Veel van zijn tijd is hij kwijt met het (her)plaatsen en in orde houden van de netten. Daarnaast gaat veel tijd en geld zitten in de aanschaf en verzorging van zijn honden.
Maatschappelijke discussies
Het fenomeen wolf is een complex thema met meerdere gezichtspunten. Ook in Duitsland is de maatschappelijke discussie breed en de groene lobby groot. Experts van het wolvencentrum geven aan dat de wolf door sommige mensen quasi-heilig is verklaard. Afgelopen jaar is één keer besloten een wolf af te schieten. Deze wolf benaderde op eigen initiatief meerdere malen de nabijheid van mensen. De veiligheid van het buitengebied kwam hierdoor in het geding, waarop het openbaar bestuur besloot in te grijpen. Deze actie heeft veelvuldig de Duitse media gehaald en kende voor en tegenstanders die niet altijd op basis van objectieve informatie reageerden.
De Nederlandse veehouder zal moeten leren leven met de wolf. De wolf is een Europees vraagstuk. Ook de Duitse collega’s zouden graag afspraken willen over Europees beheer van de wolvenpopulatie en de mogelijkheid van bijvoorbeeld het instellen van een verbod zone. De Nederlandse lobby zal daarop gericht moeten zijn. De komst van de wolf zal conflicten met zich mee brengen. Onze Duitse collega’s roepen ons op objectief te blijven en op basis van de juiste informatie en argumenten te kijken naar een werkbare oplossing.
Extra werk voor schapen- en veehouders
Objectief stel ik vast dat er veel werk en extra zorgen op onze schapen- en veehouders afkomen. Deze arbeidsuren worden niet vergoed door welke instantie dan ook en kunnen worden gezien als maatschappelijke goodwill. Perfecte preventie bestaat niet en de Duitse situatie is zeker de Nederlandse niet. De intensiviteit van de schapenhouderij in Nederland is veel groter, we hebben te maken met een open cultuurlandschap en andere systemen van beweiding.
Het nemen van preventieve maatregelen is voor veel schapenhouders ondoenlijk. Wanneer een boer 10 procent van zijn tijd moet besteden aan het plaatsen en onderhouden van hekken, zou je hier per geval een arbeidsvergoeding van 200 uur x €30,- = €6.000,- tegenover moeten zetten. Daarnaast zullen de provinciale overheden rekening moeten houden met miljoenen euro’s aan preventieve kosten. En wellicht hebben wij over tien jaar ook een wolvenexpertisecentrum op de Veluwe?
De wolf in Nederland is geen sprookje, maar een complex dossier, waarbij de boer in financieel opzicht waarschijnlijk het kind van de rekening is.
Bron: LLTB, 30-10-2018
