Er zijn verschillende manieren om kalveren op te fokken. Iedereen wil namelijk hetzelfde; een gezonde, goed ontwikkelde en goed productieve vaars, die gemakkelijk afkalft op de 22 maanden tot 24 maanden leeftijd. Op veel melkveebedrijven wordt gebruik gemaakt van een kalverdrinkautomaat om de jonge kalveren te voeren. Onlangs was Professor David Renaud van de Universiteit van Guelph uit Canada gastspreker op een HIPRA symposium voor rundveedierenartsen. Hij besprak daar enkele wetenschappelijke onderzoeken, met name over de gezondheid en het gedrag van kalveren die worden gevoerd door kalverdrinkautomaten.
Interactie met soortgenoten op jonge leeftijd belangrijk!
Een kalf dat gevoerd wordt met een drinkautomaat, komt al op jonge leeftijd in contact met soortgenoten. Wanneer kalveren worden gehuisvest in een groep met andere jonge kalveren, leren de jongste kalveren sneller meer ruwvoer en krachtvoer te eten, in vergelijking met kalveren die lang individueel worden gehuisvest. Een hogere voeropname leidt er in de praktijk toe dat kalveren een hogere dagelijkse groei realiseren. Een groot voordeel van de opfok met een drinkautomaat is dat het kalf al op jonge leeftijd betere sociale vaardigheden ontwikkelt. Daardoor zal het zich op latere leeftijd beter staande weten te houden in het koppel melkkoeien. Het omzetten van kalveren van individuele huisvesting naar de drinkautomaat is stressvol voor het kalf. Let er daarom op dat er zo min mogelijk veranderd aan melkpoeder, concentratie en volume dat dagelijks wordt gegeven.
Maar wat is nu de ideale groepsgrootte?
Het huisvesten van kalveren met te grote onderlinge leeftijdsverschillen wordt gezien als één van de belangrijkste risicofactoren op het ontstaan van longproblemen. Als jonge dieren in de melkfase in dezelfde ruimte worden gehuisvest als oudere kalveren (> 4 maanden oud) dan neemt de kans op het ontstaan van longontsteking flink toe.
Op grotere bedrijven is het mogelijk om stabiele groepen te maken met een klein onderling leeftijdsverschil (max 2 weken). In de loop van de opfokperiode worden deze groepen groter. Maar op de bedrijven met een gemiddelde tot kleine veestapel, is het haast niet mogelijk om groepen te maken met een kleine leeftijdsspreiding. Een mogelijkheid is dan om kleinere automaatgroepen van 2 tot 4 kalveren te maken. Voordeel van een drinkautomaat is dat er meerdere stations met spenen op kunnen worden aangesloten. Door te werken met kleinere groepen, met aparte spenen en gesloten hokafscheiding is de kans op kruisbesmetting kleiner en daardoor de kans op longontsteking bij dieren in de kleinere groepen al flink verminderd.
Intensief voerschema en langzaam afbouwen van melk
Door melk in meerdere kleinere porties per dag via een speen aan te bieden, wordt met automaatvoedering de natuurlijke situatie meer benaderd in vergelijking met tweemaal daags melk voeren. Daarnaast biedt een drinkautomaat de mogelijkheid om kalveren gemakkelijker intensief melk te voeren. Kalveren die in de eerste levensweken harder zijn gegroeid door meer melk te drinken, worden als het ware geprogrammeerd om op latere leeftijd meer melk te gaan geven. Een kalf dat harder groeit in de melkfase zal als vaars meer melk gaan geven: 1 kg meer melk per dag voor iedere 100 gram dagelijkse groei die ze extra heeft behaald.
Als kalveren veel melk gevoerd worden, is een belangrijke voorwaarde dat de melkhoeveelheid geleidelijk wordt afgebouwd. Door het langzaam spenen wordt een speendip voorkomen. Plots spenen kan bij intensieve voerschema’s funest zijn voor de kalvergezondheid. Gemiddeld wordt de melk in intensieve voerschema’s langer in hogere concentraties (tot 15% droge stof) gevoerd en veel langzamer afgebouwd. Een stelregel is dat als kalveren de eerste 6 weken hard gevoerd worden, dit betekent dat de melkgift ook in 6 weken langzaam wordt afgebouwd. Hier heeft een kalverdrinkautomaat een groot voordeel omdat ondanks de leeftijdsverschillen in een groep, ieder kalf toch een eigen ideaal voerschema krijgt.
Vroege ziektedetectie
Een hulpmiddel bij modernere automaten is de mogelijkheid tot vroege ziektedetectie met behulp van de data die de drinkautomaat dagelijks genereert. Zo blijkt uit onderzoeken dat de combinatie van bepaalde kengetallen in hoge mate voorspellend zijn voor ziekte. De combinatie van melkconsumptie (Liters/dag), drink snelheid (Liters/minuut) en aantal niet beloonde bezoeken aan de automaat geven een belangrijke voorspellende waarde. Deze gecombineerde data kunnen een belangrijk hulpmiddel zijn om dieren eerder te gaan controleren en indien nodig tijdig te behandelen.
Leeftijd van introductie op de kalverdrinkautomaten
Het blijkt dat hoe jonger de kalveren worden geïntroduceerd op de automaat, des te vaker ze geholpen moeten worden bij het vinden van de speen. Ook blijkt uit onderzoeken dat introductie op erg jonge leeftijd een grotere kans op diarree geeft. Het algemeen advies is daarom om kalveren rond de leeftijd van 10 dagen op de automaat te introduceren.
Randvoorwaarden voor succesvolle kalveropfok met kalverdrinkautomaten
Het is van groot belang om naast de dagelijkse controle van kalveren en de automaat, veel aandacht te geven aan de randvoorwaarden, zoals een goed biestbeleid, juiste ventilatie, huisvesting, schone, droge bedding waar kalveren zich goed kunnen nestelen en een preventief vaccinatieschema tegen longproblemen.
Uit onderzoeken bleek dat het dagelijks vers opstrooien (beter nestelen) en het niet te dik laten worden van de bedding (minder irriterende gasvorming uit mest) een aanzienlijke daling geeft van de kans op een longontsteking.
Een andere risicofactor op gezondheidsproblemen is een slechte hygiëne in en rondom de automaat. De kalverdrinkautomaat dient dagelijks te worden gereinigd en nagekeken. Melkresten zijn een ideale voedingsbodem voor bacteriën. Spenen zijn vaak een bron van besmetting voor kiemen die diarree en luchtwegproblemen veroorzaken. Met moderne drinkautomaten zijn er mogelijkheden om leidingen en speen automatisch te reinigen en ook de speen na ieder kalf te reinigen.
Een drinkautomaat is dus niet iets om veel arbeid mee te besparen. Arbeid wordt lichter en anders. Een dagelijkse controle van de apparatuur en dieren is essentieel in een succesvolle kalveropfok! Als de randvoorwaarden kloppen dan kan een drinkautomaat zeker een toegevoegde waarde zijn voor u als melkveehouder.
Wilt u meer weten over een succesvolle kalveropfok of over vaccineren bij kalveren? Neem dan contact op met een van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Niels Groot Nibbelink (Zuid Nederland) 06-8100 2036, Anne-Miek Timmermans (Midden Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (Noord-West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Noord-Oost Nederland) 06-2046 9304.
