De eerste dagen met lenteweer in Nederland zijn een feit, dus de zomer is langzaam weer in aantocht. Helaas weten we nu al dat het warme weer ook weer uitdagingen zoals uierontstekingen met zich mee zal brengen. Uierontsteking wordt tijdens de warme zomermaanden vaker veroorzaakt door coliforme bacteriën, zoals E. coli en Klebsiella. Beide kiemen veroorzaken doorgaans een ernstige mastitis met een (dood)zieke koe tot gevolg. Het tijdig nemen van preventieve maatregelen is dus erg belangrijk en vaccinatie is één daarvan!
Infectiedruk
Ondanks de vele inspanningen om de uiergezondheid van de melkkoeien op het bedrijf te verbeteren, blijft mastitis voor komen. Met name een coliforme mastitis brengt veel frustratie en kosten met zich mee. Op warme zomerdagen is het risico op het ontstaan van een coliforme mastitis verhoogd. Het warme (en vaak vochtige) weer, zorgt ervoor dat deze bacteriegroep zich goed kan handhaven en vermenigvuldigen in onder andere het ligbed van de koe. Hierdoor is de kans op infectie verhoogd, zeker wanneer een koe met open slotgaten op dit ligbed gaat liggen. Om de kans op infectie te verkleinen zijn managementmaatregelen van belang.
Zorg ervoor dat de ligboxen droog en schoon zijn, door meerdere keren per dag mest en natte plekken in het achterste 1/3 deel van de ligbox te verwijderen en dit deel oppervlakkig los te harken zodat het ligbed beter kan drogen. Het om de dag strooien van kalk (50gram/ligbox) kan hier ook bij helpen. Behalve kalk bestaan er ook een aantal commerciële instrooimiddelen die extra goed desinfecteren en vocht binden waardoor de infectiedruk in de ligbox sterk verlaagd. Vooral bij warm vochtig weer is het goed om (tijdelijk) over te schakelen naar dit soort producten.
Zorg er ook voor dat de slotgaten gesloten zijn wanneer koeien in de ligbox gaan liggen. Na het melken blijven de slotgaten namelijk nog 30 – 45 minuten openstaan. Door koeien na het melken minimaal 30 minuten vast te laten staan of de ligboxen tijdelijk af te sluiten met een touw, hebben de slotgaten de tijd om dicht te gaan voordat de koe gaat liggen.
Ernstige speenpuntvereelting kan er voor zorgen dat slotgaten niet goed kunnen sluiten. Wanneer meer dan 10 % van het koppel een ernstige speenpuntvereelting heeft, is het zaak om de werking van de melkmachine eens na te lopen.
Ondanks bovengenoemde managementmaatregelen is het niet mogelijk om de infectiedruk volledig te elimineren. E.coli komt voor in de mest van koeien en komt daardoor ook overal in de stal voor.
Immuunstatus
Gelukkig hangt de kans op het ontwikkelen van een ernstige uierontsteking niet alleen af van de aanwezigheid van de bacterie in de omgeving. Ook de weerstand van de koe heeft invloed op de ernst van infectie. Afhankelijk van de immuunstatus van de koe kunnen de verschijnselen minder acuut zijn. Hoe sneller de koe bepaalde cellen van het immuunsysteem kan mobiliseren, hoe sneller een beginnende infectie opgeruimd kan worden en hoe minder heftig de verschijnselen van de uierontsteking zullen zijn. Hoe goed het immuunsysteem op een infectie kan reageren, hangt van verschillende factoren af. Een andere ziekte, negatieve energie balans en stress kunnen er voor zorgen dat de afweer minder snel en adequaat reageert. Ook hittestress heeft dus een negatieve invloed op de afweer. Al bij temperaturen boven 21 oC ervaart een koe hittestress, ook geldt hierbij dat hoe hoger de luchtvochtigheid, hoe eerder een koe last heeft van hittestress.
Gelukkig zijn er een aantal manieren om de afweer van een koe, ook ten tijde van hittestress, zo optimaal mogelijk te laten werken, namelijk vaccinatie. Startvac® is een vaccin werkzaam tegen mastitis veroorzaakt door E. coli , Klebsiella, S. aureus en CNS infecties. Vaccinatie met Startvac® heeft wat betreft E. coli en Klebsiella mastitis vooral invloed op de heftigheid van de infectie. Uit een onderzoek onder ruim 3000 koeien, bleek dat de ernst van de infectie daalde met 50% en ook de afvoer van koeien daalde met 30% (1). Deze resultaten worden ook in Nederland door met Startvac® vaccinerende veehouders gezien. Van de met Startvac® vaccinatie gestarte veehouders is 90% tevreden over de resultaten bij de jaarevaluatie en blijft dus vaccineren!
Om aankomende zomer een goede afweer door vaccinatie te hebben, is het van belang dat u op tijd begint met het vaccineren van uw dieren, zodat het immuunsysteem van de koe voldoende tijd heeft om afweercellen te maken. Overleg daarom nu met uw dierenarts of vaccineren met Startvac® zou passen op uw bedrijf, zodat ook uw koppel deze zomer goed beschermd is!
- A.J. Bradley et al., 2015. An investigation of the efficacy of a polyvalent mastitis vaccine using different vaccination regimens under field conditions in the United Kingdom, J. Dairy Science, 98:1-15.
