Wanneer u ’s ochtends de stal binnenkomt valt u iets op. Er zijn een aantal koeien net wat te traag, ze blijven te lang liggen in de boxen en bij temperaturen blijken ze hoge koorts te hebben. Als u wat beter kijkt ziet u ook dat ze iets versneld ademhalen. U denkt eens goed na over hoe dit ineens ontstaan kan zijn. Deze week is de koppel nog bekapt en er leek niks bijzonders te spelen. U belt de dierenarts…
Bovenstaande casus kan passen bij het begin van een Mannheimia haemolytica uitbraak bij de koeien. Een infectie met Mannheimia geeft een zeer ernstige ontsteking van de longen en het longvlies, met regelmatig een dode koe tot gevolg. Omdat de ziekte heel snel en vaak bij meerdere dieren optreedt is het een ramp wanneer dit voorkomt op een bedrijf.
Aangezien de verschijnselen, ook na klinisch onderzoek door een dierenarts, niet altijd direct in de richting van een Mannheima infectie wijzen is verdere diagnostiek noodzakelijk. Een longspoeling kan bevestiging geven. Ook het insturen van een gestorven koe voor sectie geeft bijna altijd zekerheid of er inderdaad Mannheimia speelt. Bij het sectie onderzoek wordt de longschade bekeken en de verwekker aangetoond. In het geval van Mannheimia is de enorm heftige ontsteking van het longweefsel en de vliezen die om de longen zitten opvallend. Deze borstvliesontsteking zien we ook veel bij (vlees)kalveren en is enorm pijnlijk.
Wat kan ik doen tegen een infectie met Mannheimia bij mijn melkkoeien?
Mannheimia haemolytica is een bacterie die ook bij gezonde kalveren en koeien in de neus aanwezig is. Stress kan er echter voor zorgen dat de bacterie zich dieper in de longen vestigt en ziekte veroorzaakt. De bacterie maakt een gifstof (leukotoxine) aan waardoor er enorme weefselschade optreedt in de longen. Leukotoxine maakt de longcellen kapot en omzeilt daarnaast het afweersysteem van de koe, waardoor de bacterie nog meer schade kan aanrichten. Hoe meer leukotoxine, hoe groter de schade aan het longweefsel.
Een koe met een Mannheimia infectie kan erg snel verslechteren of zelfs acuut dood gaan zonder dat er verschijnselen van ziekte zijn opgevallen. Belangrijk is dat de ontstekingsreactie die ontstaat bij een Mannheimia infectie zo snel mogelijk wordt geremd, of beter nog, voorkomen wordt! Een vroege behandeling kan sterfte veelal voorkomen, maar omdat de dieren weinig ziekteverschijnselen laten zien is het een uitdaging om ze vroegtijdig op te sporen. Het meest effectief is om bij verdachte dieren de temperatuur meerdere malen per dag op te meten. Om ziekte bij meer dieren te voorkomen én ervoor te zorgen dat de infectie sneller uitdooft, zodat schade beperkt blijft, kan de koppel gevaccineerd worden tegen Mannheimia haemolytica.
Opvallend is dat de laatste jaren een stijgende lijn te zien is in Mannheimia uitbraken bij het melkvee. Uit onderzoek is geen eenzijdige achterliggende oorzaak van een uitbraak met Mannheimia gevonden. Bij een pilotonderzoek van de GD uit 2009 bleek er op de meeste bedrijven een reden aan te wijzen, die stress gaf waardoor de bacterie een uitbraak van ziekte veroorzaakte. Hierbij valt te denken aan overbezetting in de stal, slechte ventilatie, de aankoop of introductie van nieuwe koeien in de koppel, koppel bekappen, grote voerveranderingen etc. Daarnaast komt een uitbraak meer voor in de stalperiode.
Meer informatie
Wilt u meer informatie ontvangen over hoe u Mannheimia haemolytica bij melkvee kunt voorkomen? Neem dan contact op met een van onze dierenartsen: Jessica Hartjes, 06-3800 8533 (Nederland), Pauline Athmer (Zuid Nederland), 06-8100 2036, Ruth Meenks (Noord Nederland) 06-1370 2817, Sabine Hoogeveen (West Nederland) 06-8279 0165 of Anne-Lynn Geertshuis (Oost Nederland) 06-2046 9304. U kunt ook onderstaand contactformulier invullen, dan nemen wij contact met u op.
