Hittestress bij melkvee: groot effect met kleine aanpassingen

Hittestress is een jaarlijks terugkomend probleem op veel bedrijven. Het wordt vooral veroorzaakt door een combinatie van hoge temperaturen en luchtvochtigheid. Hittestress kan ernstige gevolgen met zich mee brengen voor jouw dieren, de groei en de melkproductie. Wanneer moet je maatregelen treffen? En nog belangrijker: welke maatregelen kun je treffen om de gevolgen van hittestress zo beperkt mogelijk te houden?

Frank Horstink, projectleider Bedrijfsontwikkeling bij Exlan Advies, deelt zijn tips. Frank is 12 jaar melkveehouder geweest in de Verenigde Staten en heeft daar veel ervaring opgedaan met hittestress bij koeien. Deze kennis zet hij nu in Nederland in.

Wanneer treedt hittestress op?

Of koeien hittestress ervaren, hangt samen met de temperatuur en luchtvochtigheid:

• Een koe ondervindt al hittestress vanaf 22 graden Celsius als de luchtvochtigheid 75% is.
• Is de luchtvochtigheid laag (25%)? Dan ontstaat hittestress vanaf 27 graden Celsius.

Deze combinatie van temperatuur en luchtvochtigheid wordt samengebracht in THI (Temperature Humidity Index).  Als de THI hoger is dan 72 ervaart een koe hittestress. Bij een THI boven de 80 is deze stress extreem.

Serieuze gevolgen

De gevolgen van hittestress kunnen desastreus zijn, vertelt Frank: “In de praktijk zien we een langdurig lagere productie, een hoger celgetal, klauwproblemen, pensverzuring, doorlatende darmwand, slechter werkend afweersysteem en verminderde vruchtbaarheid.” Ook droogstaande koeien lijden onder hittestress. Onderzoek heeft uitgewezen dat deze dieren later minder melk produceren bij een hoger celgetal, meer aan de nageboorte staan en een slechtere biestkwaliteit geven. Zelfs kalveren geboren uit deze koeien doen het slechter in hun latere levensjaren. Zowel op het gebied van dierenwelzijn als rendement is het dus zaak hittestress te voorkomen.

Zo kun je hittestress zoveel mogelijk voorkomen

Stalinrichting

“Met een aantal aanpassingen in je stal, kun je hittestress zoveel mogelijk voorkomen,” vertelt Frank. Zijn adviezen luiden als volgt:

1. Zorg voor voldoende ventilatoren in de stal. Koeien blijven vaak staan tijdens hete periodes, maar maken melk als ze liggen. Daarom is het vooral belangrijk om de hoogste luchtsnelheid te creëren boven de boxen; zo nodig je ze uit te gaan liggen.
2. Plaats een soakingsysteem boven het voerhek. Dit systeem, vaak een leiding met sprinklers onder lage druk, maakt de koeien nat met grote druppels. Onderzoek heeft uitgewezen dat het bevochtigen van een koe (bijvoorbeeld 2 minuten) met een grote druppel en deze vervolgens droog te ventileren (2-4 minuten) zeer stressverlagend werkt. Naast soakers boven het voerhek zijn deze ook in de wachtruimte zeer belangrijk, omdat daar veel koeien bij elkaar staan.
3. Er zijn bedrijven die ‘vernevelaars’ gebruiken boven de looplijnen of voor ventilators. Dit kan zeker positief bijdragen. Belangrijke kanttekening hierbij is dat de luchtvochtigheid laag genoeg moet zijn en er geen water de boxen en het voer in waait.
4. Overweeg je nieuwbouw? Ook dan heeft Frank een aantal tips om alvast rekening mee te houden:
   a.      Met name bij lage stallen is het belangrijk het dak te isoleren.
   b.      Plaats zonwerende lichtplaten op de noordoost kant
   c.      Maak indien mogelijk zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke ventilatie door de open zijde op het zuidoosten gericht te hebben en plaats de stal ver genoeg van andere gebouwen, bomen of begroeiing. Grote zijopeningen en smalle lange stallen geven de meeste ventilatie.
   d.      Houd rekening met de plaatsing van de melkstal of robots. Deze kunnen de ventilatie verstoren.
   e.      Zorg voor voldoende schaduw, bijvoorbeeld door voldoende dakoverstek.

Management

Naast stalinrichting speelt ook het management een belangrijke rol in het verminderen van hittestress. Pas je gedrag aan in warme periodes, is het advies van Frank:

1. Voer je koeien vaker per dag en op momenten dat de buitentemperatuur nog koel is (’s morgens vroeg en ’s avonds).
2. Haal voerresten regelmatig weg om broei en schimmel te voorkomen.
3. Voer een extra buffer (Natriumbicarbonaat) en zorg voor meer energie, mineralen en vitamines voor je koeien. Vraag altijd advies aan je Agrifirm adviseur voor de beste toepassing op jouw bedrijf.
4. Zorg voor voldoende waterbakken en fris water.
5. Beweid ’s avonds en ’s nachts. Extra schaduwplekken (bomen) in de wei zijn gunstig.

Bekijk de verwachte hittestress in jouw regio

Om de verwachte hittestress in kaart te brengen, hebben we een hittestressmonitor ontwikkeld op basis van de hierboven uitgelegde THI. Wil je weten wat de kans is op hittestress in jouw regio? Bekijk dan de hittestressmonitor van Agrifirm: hittestressmonitor. Vul op de kaart jouw postcode in en bekijk de dag- en weekprognose voor de regio. Zo ben je altijd voorbereid.

Bron: Agrifirm