Melkveehouders hebben vaak onvoldoende in beeld wat de droge stof opname van hun koeien in droogstand is. De voerspecialisten van Victoria Mengvoeders gaan actief de boer op om deze boodschap tussen de oren te krijgen. Aanleiding is een eigen onderzoek waaruit blijkt dat de werkelijke droge stofopname bij droge koeien gemiddeld vaak hoger ligt dan waar in de praktijk veelal mee gerekend wordt. “De variatie is dusdanig groot en de droogstandperiode dusdanig belangrijk dat het een grote gemiste kans is als we niet veel meer op droge stof opname monitoren.”
Veel melkveehouders hanteren voor de koeien in droogstand een droge stof opname van twaalf kilogram en berekenen daarop het rantsoen. De deskundigen van Victoria Mengvoeders rekenen veel rantsoenen uit voor melkveehouders en komen in de praktijk een bandbreedte tussen de tien en zeventien kilogram droge stof tegen. Om hier de vinger achter te krijgen, liet het bedrijf in het najaar van 2020 een onderzoek uitvoeren. Bij vijftig melkveebedrijven is een steekproef uitgevoerd. Uit het onderzoek ‘Droge stof opname tijdens de droogstand’ blijkt dat de gemiddelde droge stof opname van droge koeien niet twaalf, maar veertien kilogram is. Met een spreiding tussen 9,7 en 19 kilogram.
Veel meer maatwerk nodig bij droge stof opname in droogstand
Op dit moment is er een trend zichtbaar tussen droge stof opname in droogstand en het rollend jaargemiddelde en diergezondheid. Verder is er een verband tussen droge stof opname en het aandeel ruwe celstof en droge stof percentage van het rantsoen. Voor Frank de Louw, hoofd verkoop rundvee bij Victoria Mengvoeders, is de uitkomst van het onderzoek een ‘wake-up-call’. “Het blijkt dat bij de probleemgevallen onder onze droogstandkoeien de voeropname niet goed is. We moeten veel meer maatwerk gaan leveren. Immers, uiteindelijk betekent een betere opname een betere opstart. Hard voeren en goed verteren betekent dat de koeien meer energie hebben en een goede start kennen. Als de droge stof opname stagneert, kan dit veel ellende veroorzaken.”
Te rijk rantsoen
Wiljan Smits vult zijn collega aan. Hij is specialist rundveehouderij bij Victoria Mengvoeders. Aan de hand van ‘olifantenmest’ ziet hij dat er op het gros van de bedrijven veel stro gevoerd wordt. Koeien in droogstand krijgen nu vaak een goede graskuil gemengd met stro. Het rantsoen blijkt te rijk en daardoor stijgt de kans op stofwisselingsziekten. “Olifantenmest is dus foute boel. Dat betekent een lage passagesnelheid van slecht verteerd voer. Smeuïge mest is een indicatie voor een goede vertering en is dus optimaal gepasseerd. In die zin kan acht kilo stro in het rantsoen echt niet meer. Daar moet je in variëren.”
Een rijk rantsoen verhoogt de kans op stofwisselingsziekten, terwijl een hoge droge stof opname zorgt voor minder calciummetabolisme ziekten. Het bevestigt voor Wiljan Smits de oproep om vooral te meten en een balans te zoeken. “Als je inzicht hebt in de hoogte van droge stof, kun je ook voorkomen dat de koeien na een te luxe droogstand in elkaar storten als ze weer aan de melk gaan. Belangrijkste boodschap is dus ook vooral ‘Ga meten wat de opname is, dan weet je ook waar je aan moet sleutelen’.”
Preventief werken
Smits benadrukt ook vooral de preventieve werking van goed voeren. “Uiteindelijk is het toevoegen van supplementen met het doel om de voeropname te verbeteren een vorm van mismanagement. Toch gebeurt het bij koeien heel veel. Je moet voor de komma gaan werken. Het begint bij goed ruwvoer, krachtvoer en voeropname.”
Andere kaders
Naar aanleiding van het onderzoek wordt voorgesteld om rantsoenen aan te passen aan de hand van de droge stof opname van het koppel. Ook huisvesting is een belangrijk kader. Aanbevolen wordt om minimaal 1,5 ligbox per dier te hanteren, met meer dan acht vierkante meter ruimte. “Het gaat de goede kant op. Hoog drachtige dames moeten we veel ruimte geven, zodat ze meteen gaan liggen en meer gaan vreten.” Bovendien moeten de droge koeien eenvoudig toegang hebben tot de watervoorziening. “Als er te weinig waterpunten zijn en de koe daardoor te weinig water opneemt, heeft dat meteen ook invloed op de opname van droge stof. Als je weet wat de koe wil, geef het dan. Aan de hand van timelapscamera’s zien we hoe de koe zich gedraagt. Deze beelden tonen we ook aan onze melkveehouders. De invloed van de stressfactor is moeilijk te meten. Het zijn cruciale dingen die nog vaak fout gaan.”
“Olifantenmest is foute boel”
Een teken aan de wand is voor Frank de Louw echter dat een heel groot gedeelte van de melkveehouders niet weet wat de daadwerkelijke droge stof opname van zijn of haar koeien in droogstand is. “Als de spreiding in droge stof opname binnen de bedrijven zo groot is, kunnen we er ook moeilijk met het rantsoen op inspelen. Feitelijk gaat het om dagelijkse monitoring om alles goed in kaart te krijgen”, stipt hij aan. Met de kuiluitslag uit het eigen laboratorium vergelijkt Victoria alle kuilen op eiwitgehalte en droge stof percentage. “De droogstand is de belangrijkste fase. Als je weet wat je voert en constant droog voert gaat het beter.”
Onder de aandacht brengen
Met één op één gesprekken proberen de buitendienstmedewerkers van Victoria Mengvoeders de uitkomsten van het onderzoek met de melkveehouders te bespreken. Ook wordt het verhaal via de nieuwsbrieven en studiemiddagen onder de aandacht gebracht. “We proberen de melkveehouders echt te prikkelen. Door de melkveehouders met hun eigen werkwijze te confronteren, zie je dat ondernemers met de boodschap aan de slag gaan.”
Volgens De Louw zijn de uitkomsten van het onderzoek niet alleen een duidelijke boodschap richting de melkveehouders. “Ook wij hebben flink wat huiswerk gekregen. Want ook wij hebben altijd gerekend met die gemiddelde droge stof opname van twaalf en hebben daar onze matrixen op gemaakt.” Victoria Mengvoeders is bezig om de klantportalen nog specifieker te maken, zodat de melkveehouder realtime kan zien wat de voeropname van zijn melkkoeien per dag is en waar in de koppel aanpassingen mogelijk zijn.
Conclusie: “Hoogste droge stof opname betekent de hoogste melkproductie, omdat je de gezondste koeien hebt, met het minste problemen. Iedere dag moeten we daarom nadenken over de droge stof opname van onze melkkoeien.”
Tekst: Martin de Vries
Beeld: Victoria Mengvoeders
