De exportwaarde van zuivel en eieren bedraagt in 2024 zo’n 12,3 miljard euro (tabel 4.1). Ten opzichte van een jaar eerder groeit de exportwaarde met 3,8 procent. De importwaarde stijgt licht met 1,1 procent tot 5,7 miljard euro.
In 2024 is er bij de export naar de belangrijkste landen een wisselend beeld. De export naar Duitsland groeit beperkt met 2 procent, terwijl de export naar België sterker toeneemt met 7 procent. De export naar Frankrijk laat een nog grotere stijging zien van 9 procent. Vanuit Duitsland worden in 2024 iets meer zuivel en eieren geïmporteerd, een stijging van 1 procent tot een importwaarde van 2,25 miljard euro. De import vanuit België neemt aanzienlijk af met 13 procent, terwijl de import vanuit Ierland juist met 11 procent groeit.
Exportwaarde van zuivelproducten
De producten onder de verzamelnaam zuivel en eieren vallen uiteen in drie groepen. De belangrijkste groep bestaat uit melk, room, boter, en producten zoals wei en natuurlijke honing. Deze groep producten heeft een exportwaarde van ruim 6,3 miljard euro in 2024, met een groei van 6 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. De importwaarde van deze producten daalde daarentegen met 2,7 procent tot 3,3 miljard euro.
Sterke stijging importwaarde van kaas
Kaas vormt een tweede subgroep. Met een exportwaarde van 5,3 miljard euro in 2024 is er een beperkte waardegroei van 1,8 procent. De importwaarde van kaas laat een sterkere stijging zien, met een groei van 7,5 procent tot ruim 2,0 miljard euro.
Exportwaarde eieren gedaald, maar importwaarde groeit
Eieren en eiproducten vormen de derde te onderscheiden groep. De exportwaarde van deze groep producten daalde licht in 2024, met 0,6 procent, tot een waarde van 682,9 miljoen euro. De importwaarde groeide daarentegen met 3,1 procent tot bijna 379,7 miljoen euro.
Ontwikkeling van de internationale melkproductie
De melkproductie in Nederland was in 2024 bijna 2 procent lager dan in 2023, mede door minder melkkoeien en de verspreiding van blauwtong, die 38 procent van de rundveebedrijven trof. Een nat seizoen en de lagere kwaliteit van ruwvoer speelden ook een rol.
In Europa steeg de melkproductie tot augustus licht (+0,1 procent), terwijl deze in Nederland en Ierland daalde. Polen kende de sterkste groei (+3,7 procent). Buiten Europa daalde de productie in Argentinië, maar nam toe in Australië. De melkprijs herstelde geleidelijk in 2024, tot 55 eurocent per liter in november, 38 procent boven het tienjaarsgemiddelde. Toch blijven marges krap door hoge kosten voor mestafvoer en energie.
Stijgende kosten in de zuivelindustrie
In 2024 werden verwerkers in de zuivelindustrie geconfronteerd met aanzienlijke stijgingen van de arbeidskosten. Hoewel de energieprijzen ten opzichte van 2023 zijn gedaald, blijven ze nog steeds relatief hoog. Daarnaast heeft de hoge inflatie invloed op de afzetmogelijkheden van sommige handelspartijen. De ongunstige wisselkoers van de euro ten opzichte van de dollar leidde in 2024 tot hogere kosten voor importen, met name van grondstoffen en energie, en bemoeilijkt internationale handel voor Europese bedrijven.
FrieslandCampina heeft in 2024 een verdere reorganisatie doorgevoerd. Fonterra daarentegen, de grootste zuivelexporteur van de wereld uit Nieuw-Zeeland, heeft zijn melkprijsprognose voor 2024/25 verhoogd, dankzij de groeiende vraag uit markten zoals China en Zuidoost-Azië.
Laag aanbod van eieren en eiproducten drijft prijzen omhoog
Het aanbod op de markt voor eieren en eiproducten werd ook in 2024 wereldwijd beïnvloed door vogelgriep, vooral in de VS en Australië, waar miljoenen leghennen werden geruimd. In Europa bleef de situatie stabieler, hoewel lokale uitbraken de productie hinderden. Dit beperkte aanbod hield de prijzen in alle segmenten hoog, met gemiddelde prijzen die boven het langjarig gemiddelde lagen, ondanks een lichte daling ten opzichte van 2023.
De export bleef vooral gericht op Duitsland, voornamelijk voor witte eieren. Tegelijkertijd bleef de importwaarde van ei-producten uit Oekraïne hoog, mede doordat de invoerheffing eerder was opgeheven. Deze producten werden veelal verwerkt in andere goederen en niet verkocht als tafeleieren.
Tabel 4.1 Nederlandse handel in zuivel en eieren (GN-04)
Van alle geïmporteerde goederen uit de groep van zuivel en eierproducten is in 2023 ruim 60 procent, al dan niet na bewerking, bedoeld voor de uitvoer (figuur 4.1). Ongeveer 40 procent gaat vrijwel direct de grens over, 25 procent wordt eerst nog bewerkt in Nederland. Bijna een kwart van de import is direct bedoeld voor de binnenlandse besteding, 11 procent wordt eerst verwerkt voordat de producten in ons land beschikbaar zijn voor consumptie.
Landbouwexport neemt bijna 5 procent in waarde toe
Voor het jaar 2024 wordt de totale Nederlandse landbouwexport geraamd op 128,9 miljard euro, 4,8 procent meer dan in 2023 (123,0 miljard euro). Daarmee is 2024 het negende opeenvolgende jaar waarin de waarde van de landbouwexport hoger uitkomt dan het jaar ervoor. De Nederlandse landbouwimport wordt 3,2 procent hoger geraamd op 86,1 miljard euro (83,5 miljard euro in 2023). Het handelsoverschot, het saldo van uitvoer en invoer, wordt voor 2024 geraamd op 42,8 miljard euro, en dat is met afstand de hoogste waarde ooit gemeten.
Bron: Wageningen Social & Economic Research Rapport
