Op het melkveebedrijf ‘De Geisterse hei’ in het Belgisch-Limburgse Neeroeteren komen we terecht in een efficiënte drukte. De eerste partij van honderd hectare mais is net ingekuild, de luchtwassers krijgen hun jaarlijkse nazicht, een monteur herstelt de defecte wiellader en de gigantische Storti-voermengwagen bevoorraadt de 1.500 koeien. Te midden van deze activiteiten maakt Bart van den Hout tijd om ons wegwijs te maken in de technologische hoogstandjes die ze gebruiken om het bedrijf efficiënt te runnen. Zoals het smaXtec-systeem, dat de gezondheid van de koe in beeld bengt.
De ouders van Bart van den Hout (39) kwamen 41 jaar geleden vanuit Nederland naar de Maaskant. Nu baten zij samen met Bart en zijn broer het bedrijf uit. Ze doen daarnaast een beroep op zelfstandige medewerkers voor het melken en het veldwerk. Dat is ook nodig, want van 23 koeien ging het naar 900 melkkoeien en 600 stuks jongvee. Het veldwerk doen ze allemaal zelf, met als voornaamste activiteiten het uitrijden van mest, gras maaien en hakselen van mais en gras. Honderd hectare is eigen grond, de rest wordt gepacht.
Puur op droge stof voeren
Bart van den Hout leidt ons rond op het bedrijf. De Storti-voermengwagen rijdt druk heen en weer. “Deze machine is drie maanden op het bedrijf en kan 33 kuub laden. De redenen voor de aankoop van deze mastodont zijn tijd en personeel. Het vinden van personeel wordt de grootste uitdaging de komende jaren. De machine is uitgerust met een NIR-sensor wat ons toelaat om puur op drogestofgehalte te gaan voeren. Dat zorgt ervoor dat de voersamenstelling veel constanter is.”
’s Morgens stelt Van den Hout alles in per groep. Een medewerker synchroniseert de machine als hij start en krijgt dan al zijn opdrachten te zien. Er wordt dan vijf à zes uur gevoerd. “Ik vertrouw al mijn medewerkers, maar wil wel de controle strak in handen houden. Ik kan alles volgen vanop mijn smartphone. Zo kan ik van elk ingrediënt zien wat de foutmarge in geladen hoeveelheid is, zelfs met de kosten erbij.”
Om efficiënt te werken, werd er twee jaar geleden een voerloods gebouwd. “Zo kunnen we ook goedkoper werken, want alles zit in bunkers waarin soja, raapzaad, schilfers of maismeel gelost kunnen worden. Omdat er met een kipwagen gelost kan worden, krijgen we korting, maar daarnaast laat het ons ook toe om op langere termijn te spelen. Zo heb ik nu al soja aangekocht voor volgend jaar. In deze loods voorzien we ook premixen waarin alle bestanddelen zitten. Op die manier kan je rantsoen voor 200 koeien laden in een kwartier.”
smaXtec perfecte combinatie om op groeps- en koeniveau te volgen
Op de Geisterse hei wordt gebruik gemaakt van het smaXtec-systeem dat met behulp van een bolus in de netmaag gezondheidskenmerken van de koe in beeld brengt. Het meet temperatuur, herkauwactiviteit, activiteit en wateropname. “Ik controleer daarmee niet alleen mijn koeien, maar ook mijn personeel. Als er bijvoorbeeld een drinkbak niet proper is, gaan de koeien minder drinken en dat zie ik dan in dat systeem.”
Van den Hout zocht vervanging voor het systeem met pootbanden. “De meeste systemen kunnen goed de vruchtbaarheid opvolgen, maar gezondheid monitoren is lastiger. Zo kwamen we bij smaXtec en dat is in mijn ogen de perfecte combinatie voor volgen op groeps- en koeniveau.” Een bolus wordt geactiveerd met behulp van een magneet waarna de bolus in de koe wordt ingebracht met behulp van een schieter die in de bek van de koe gaat. De bolus weegt 220 gram en ligt voor de rest van het leven onder in de netmaag van de koe. In de stallen staan uitleesantennes.
Wat gebeurt er aan het voerhek?
“Eén van de belangrijkste parameters is de tijd dat de groepen herkauwen. smaXtec is een controle op de herkauwminuten, maar dankzij de NIR-sensor op de mengwagen kunnen we in een ander programma zien wat onze kuilen doen qua eiwit, VEM of drogestof.”
De melkveehouder geeft een praktisch voorbeeld. “Je wilt je rantsoen op 34 procent drogestof, maar op een natte dag heb je een lager gehalte drogestof. De mengwagen meet tijdens het laden. Het systeem stelt vast dat je maar 32 procent drogestof hebt. Je moet dus meer gaan laden. Op het einde van het laadproces voegen we altijd water toe. Op dat moment gaan we dan ook minder water toevoegen omdat je al meer toevoegde via je natte mais. Op die manier heb je constant hetzelfde aantal kilo’s droge stof voor het hek. Ligt er daar teveel restvoer, dan weet ik al dat er iets niet klopt. Dat kan bijvoorbeeld door een verandering in eiwitgehalte doordat er iets in de graskuil veranderd is.”
Weinig uierontstekingen dankzij monitoring van smaXtec
Via smaXtec detecteert de landbouwer zijn tochtige koeien en weet hij vrij exact wanneer koeien moeten afkalven. “Bij koeien is dit voor 97 procent accuraat, bij vaarzen is dat eerder 85 procent, wellicht omdat de bolus nog niet lang genoeg in het dier zit. Elke dag krijg ik een overzicht van de verdachte koeien en op basis daarvan plan ik alle taken voor mijn medewerkers, zelfs als ik op vakantie ben.”
Op het bedrijf hebben ze naar eigen zeggen heel weinig last van uierontstekingen. Ze doen zelf bacteriologisch onderzoek en van daaruit gaan ze behandelen. “Het gevolg is dat wij veertig procent van onze koeien niet meer met antibiotica behandelen, wel met pijnstillers. Hiervoor krijgen we dag en nacht ondersteuning van iemand van Farm Animal Support. Ik stuur dan een foto van het vierkwartierenschaaltje en krijg feedback over het aangewezen behandelplan. Zo kunnen we ook weer kort op de bal spelen.”
Alles zien, dankzij systemen als smaXtec, DTM en CattleEye
“Verder monitoren we ook de body conditie van de koeien. Dit is een derde manier om te controleren hoe de voeding zit op groepsniveau. Hoe gaan ze de droogstand in, blijven ze op gewicht, hoeveel vallen ze af de eerste dertig dagen,… dus nu beschik ik over drie tools waarmee ik alles – vanop mijn telefoon – kan volgen. Alles zien en daarop inspelen, dat maakt het verschil tussen 10.000 of 13.000 kilogram melk per koe. Het is dus niet alleen smaXtec, maar ook DTM en CattleEye, het is het geheel. Dat is hetzelfde voor een luchtwasser. Het is niet alleen die luchtwasser, maar het is het totale stalconcept. De zwakste schakel bepaalt de sterkte van het hele systeem.”
Alles voor het comfort
Terug in de stal vertelt Van den Hout dat ze alleen met TMR-rantsoen (total mixed ration) werken, Zimmerman-voerhekken gebruiken en ventilators en sproeiers installeerden, kortom alles voor het comfort. “Sensoren meten temperatuur, relatieve vochtigheid, zuurstof, ammoniak en sturen de luchtwassers aan.”
Met de luchtwassers reduceren ze nu al tot zowat tachtig procent. Bovendien hebben ze al drie jaar geen kunstmest meer aangekocht door het gebruik van het spuiwater. “Voor 120 hectare gras telt dat best al door. Bij de zaai van mais werd het spuiwater dit jaar voor het eerst gebruikt als een soort van rijenbemesting. “We wegen heel veel op de weegbrug en zien dan wel verschillen met mais die niet werd bemest.”
Triple A
Het bedrijf werkt al 25 tot 30 jaar met triple A: “Ik koop zelf sperma aan op verschillende plaatsen en Veecom doet de koppelingen met de koeien. Het resultaat zijn gemakkelijke uniforme, kleine boerenkoeien. Willen we nog groeien? Het zijn treinen die langskomen. Soms laat ik er eentje passeren waarvan ik spijt heb maar ik kom altijd terug bij hetzelfde uitgangspunt: groeien moet gebeuren in stappen met zowel koeien, jongvee en grond. Zet je vijfhonderd koeien bij zonder jongvee en grond eronder, dan weet je niet waaraan je begint.”
Tekst en beeld: Seppe Deckx
